Osoby uzależnione od alkoholu, papierosów, narkotyków, leków czy innych substancji w większość przypadków nie chcą zgodzić się na leczenie. Pomimo próśb i gróźb, zaprzeczają istnieniu problemu. Taki mechanizm wynika z uzależnienia (które jest poważną chorobą), dlatego nie powinniśmy się zniechęcać i tracić nadziei, gdy bliska nam osoba zachowuje się w taki sposób. Pojawia się jednak pytanie – jak zmotywować ją do leczenia?
Początki uzależnienia
Często początki uzależnienia są niewinne, niewidoczne na pierwszy rzut oka. Alkohol, papierosy czy inna substancja jest swoistego rodzaju odskocznią od problemów i pozwala na chwilę zapomnieć o stresie czy trudnych emocjach, z którymi dana osoba nie potrafi sobie poradzić. Na tym etapie bardzo pomaga rozmowa i udzielone wsparcie, co często zapobiega rozwinięciu się poważnego nałogu.
Jeżeli jednak otoczenie nie zauważy niepokojących zmian, a osoba uzależniająca się nie otrzyma potrzebnego jej zainteresowania i wsparcia, szybko może dojść do rozwoju choroby. Im bardziej problem narasta, tym silniej uzależniony zaprzecza jego istnieniu – nie przyjmuje do wiadomości, że wpadł w nałóg. W takim przypadku konieczna jest terapia, jednakże zmotywowanie do leczenia takiej osoby jest niezwykle trudne – chociaż nie niemożliwe.
Dlaczego osoba uzależniona nie chce podjąć leczenia?
U osób z nałogiem funkcjonuje tak zwany mechanizm iluzji i zaprzeczeń, czyli wypieranie problemu oraz ignorowanie negatywnych sygnałów – zarówno ze strony bliskich, jak i postronnych, a nawet z własnego organizmu. Często przyczyną niechęci do terapii jest również brak nadziei na poprawę, lęk przed odstawieniem substancji uzależniającej i zmianą funkcjonowania bądź też porównywanie się z innymi, „prawdziwymi” nałogowcami. Może się też zdarzyć, że osoba uzależniona ma negatywne wspomnienia z poprzedniej terapii, bądź też cierpi z powodu wstydu, rozpaczy lub depresji, która towarzyszy nałogom.
Zanim więc zaczniemy namawiać kogoś na podjęcie leczenia, powinniśmy poznać możliwe powody niechęci oraz mechanizmy obecne u osób uzależnionych. Taka wiedza i odpowiednie przygotowanie pozwoli nam na skuteczne przeprowadzenie rozmowy i zmotywowanie do terapii.
Sposoby na zmotywowanie osoby uzależnionej do leczenia
Kiedy osoba znajduje się pod wpływem uzależniającej substancji, mówienie o leczeniu może przynieść skutek odwrotny do zamierzonego. Najlepiej więc poczekać na odpowiedni moment – często jest to chwila kryzysu fizycznego lub moralnego.
Pamiętajmy, aby podczas rozmowy zachowywać spokój i cierpliwość. Warto przedstawić uzależnionemu fakty i konsekwencje płynące z nałogu, a także jasno określić wymagania. Możemy powiedzieć, że wspieramy go i chcemy pomóc, jednak nie będziemy akceptować uzależnienia. Ważne jest także podkreślenie, że podjęcie terapii nie jest okazaniem słabości, lecz odwagi.
W motywowaniu do leczenia niezwykle ważna jest konsekwencja, gdyż często pierwsze próby rozmowy kończą się niepowodzeniem. Jeżeli mimo naszej stanowczości uzależniony nie zamierza poddać się terapii, konieczna może być interwencja – czyli zaprowadzanie do specjalisty bez wiedzy danej osoby.
